Letsel van de wervelkolom

Inleiding

Een ongeval kan verschillende letsels aan de wervelkolom veroorzaken.

Er kan een wervelbreuk ontstaan, een letsel aan de tussenwervelschijf, aan de pezen tussen de wervels of de gewrichten. Soms is er een combinatie van kwetsuren. Er kan ook schade van het ruggenmerg zijn met verlammingsverschijnselen.

De ernst van het letsel hangt af van de snelheid waaraan het ongeval gebeurde, maar ook van de sterkte van de wervelkolom en tenslotte van eventueel voorafbestaande afwijkingen.

Als je osteoporose hebt, dat wil zeggen een verzwakking van het bot door een gebrek aan kalkinbouw, kan je al door een eenvoudige val op het zitvlak een wervel breken. Als je door artrose (slijtageverschijnselen die met botaanwas gepaard gaan) een vernauwd wervelkanaal hebt, dan kan je sneller een beschadiging van het ruggenmerg oplopen.

We overlopen kort de verschillende letsels die je kan oplopen aan de wervelkolom.

Wervelbreuk

Een wervelbreuk kan verschillen in ernst: een kleine barst tot een volledig gebarsten wervel. Vaak kan de wervel inzakken doordat hij minder sterk is en geen weerstand biedt aan belasting. In ernstige gevallen is de wervel zo gebarsten dat er een instabiliteit optreedt, dat wil zeggen dat wervels ten opzichte van elkaar kunnen verschuiven en zo het wervelkanaal afklemmen. Stukjes bot kunnen zelfs in het wervelkanaal terecht komen en zo het ruggenmerg beschadigen.

In geval van een kleine barst kan een ondersteuning en beperking van de belasting door een corset soms volstaan. In de hals gaat het om een harde of zachte halskraag, in de middenrug is er vaak geen corset nodig, lager in de rug om een zogenaamd driepuntscorset of een ander corset voor de lagere lendenwervels.

Indien je op langere termijn pijn blijft hebben moet soms toch een ingreep gebeuren. Dit kan dan via een inwendige operatieve stabilisatie met schroeven en staven. In sommige gevallen kan een minder ingrijpende operatie gebeuren door inspuiten van cement in de wervel (“vetebroplastie”). Zo wordt de wervel versterkt, kan minder inzakken en met bepaalde technieken kan soms de wervelhoogte gedeeltelijk hersteld worden (“kyphoplastie”).

In geval van een ernstige barst moet je meestal wel geopereerd worden om de stabiliteit van de wervels te herstellen, de eventuele misvorming van de wervelkolom te corrigeren ,het ruggenmerg vrij te maken, en ook om zo snel mogelijk de revalidatie te kunnen starten.

Het herstellen van de stabiliteit van de wervels gebeurt via een ingreep waarbij schroeven, staven, platen e.d. worden gebruikt. Afhankelijk van de soort en de plaats van het letsel (hals, middenrug of onderrug) is de operatie zeer verschillend.

Voor de hals wordt soms eerst een tractie aangelegd. Hierbij wordt onder verdoving een ring met pinnetjes in de schedel vastgemaakt en hieraan kan dan tijdelijk een gewicht gehangen worden zodat aan de nek getrokken wordt. Dit kan de nek stabiliseren in afwachting van een operatie, en de positie van de wervels corrigeren als er een belangrijke verplaatsing is.

De operatie gebeurt dan in vele gevallen langs voren. Een toegang tussen de luchtpijp en de voorste halsspier leidt de chirurg tot de voorkant van de halswervelkolom. Dan brengt de chirurg een schroef aan of vervangt het gebroken wervel lichaam door een prothese of een botgreffe uit de bekkenkam. Het geheel maakt hij vast met een plaatje. Soms moet de operatie langs achteren in de nek gebeuren om een goede positie en stabiliteit te bekomen.

In de middenrug is de operatie vaak langs achter. Nochtans moet soms een ingreep langs voren gebeuren wat betekent dat men de borstholte openmaakt.

In de onderrug is de toegangsweg soms langs achter, soms langs opzij net onder de ribben of tussen de onderste ribben of ten slotte langs voren.

In sommige gevallen moeten meerdere ingrepen gebeuren.

Een beschadigd ruggenmerg kan je niet herstellen. De behandeling heeft tot doel de ruggenmergschade te beperken en vrij te maken zodat de kansen op spontaan geheel of gedeeltelijk herstel zo groot mogelijk zijn. Afhankelijk van de situatie kan je cortisone krijgen om de zwelling van het ruggenmerg te beperken en een operatie moet soms het ruggenmerg vrijmaken.

Als het ruggenmerg enkel gekneusd is (een contusio) is er veel kans op herstel. Als er daarentegen een onderbreking van het ruggenmerg is, is herstel onmogelijk. Vaak weet de arts in het begin niet of er nog herstel mogelijk is en moet de revalidatie starten zonder dat je de afloop kent. Het herstel van verlammingsverschijnselen vraagt veel tijd (maanden). Door een ruggenmergletsel is er vaak ook een stoornis van de blaasfunctie en de stoelgang. Dit vraagt een specifieke aanpak.

Letsel aan de tussenwervelschijf

Een letsel aan de tussenwervelschijf is er vaak ook bij een breuk. In sommige gevallen is dit ook het enige lestel. Een CT scan of beter nog een MRI (magnetische scan) kan aantonen of er een letsel en soms een hernia is. Dit is een uitpuling van de tussenwervelschijf naar het ruggenmergkanaal. Als deze hernia zenuwen of het ruggenmerg beschadigt, moet hij operatief verwijderd worden.

Het is erg belangrijk dat je weet dat niet elke hernia het gevolg is van het ongeval. Veel mensen hebben een hernia zonder dat ze dit weten, en zonder dat ze hierdoor pijn hebben. De hernia’s die je op een scan ziet na een ongeval zijn in vele gevallen NIET door het ongeval veroorzaakt.

Letsel aan de pezen tussen de wervels (ligamenten)

Ook dit letsel is soms in combinatie met een wervelbreuk aanwezig. Een breuk samen met een echte scheur van een ligament veroorzaakt vaak een instabiliteit. in dit geval is een stabiliserende operatie nodig. Je kan een echte scheur soms zien op een magnetische scan, maar ook op een gewone scan. Soms moeten er radiografische opnames gebeuren in verschillende houdingen (bv. rechtop en voorovergebogen) om een instabiliteit door een scheur van pezen te zien.

Kleine letsels aan ligamenten, zonder echte scheur zijn er vaak na een ongeval. Je kan ze niet altijd op een scan zien. Je moet er wel vanuit gaan dat deze letsels ook pijn veroorzaken, soms op langere termijn. Een voorbeeld is het zogenaamde “whiplash” letsel van de hals. Als je hierbij geen letsels vindt op de beeldvorming, behalve afwijkingen die al voorafbestaand waren zoals hernia’s, arthrose e.d., kan je de pijn niet met een operatie behandelen.